Chị là của tất cả chúng taTT - Đây là một câu chuyện kỳ lạ. Rất kỳ lạ khinhững ghi chép riêng tư của một cô gái Việt cộng lại được những ngườibên kia chiến tuyến gìn giữ như một kỷ vật thiêng liêng.
Hình ảnh cuốn nhật ký tại Viện lưu trữ Lubbock, Texas (Mỹ)
“Thùy Trâm không định viết cho cả thế giới này đọc, nhưng có lẽ chính vì thếmà niềm tin sâu thẳm nơi chị được viết ra một cách chân phương, rõ ràngvà tôi đã thấy chị có đủ dũng cảm để theo đuổi niềm tin ấy trong trậnthử thách cuối cùng...”. Trong lá thư gửi cho người mẹ của người đã mấthọ viết vậy, ngày 28-5-2005.
35 năm đã trôi qua, nhưng có một người con gái như thế vừa bất ngờ trở lại...
Sáng 25-4-2005, tôi nhận được một cú điện thoại bất ngờ. Đó là điện thoạigọi đến từ văn phòng Quaker (1) Hà Nội. Người của văn phòng báo tin hiện có một người Mỹ đang giữ cuốn nhật ký của chị gái tôi - liệt sĩ ĐặngThùy Trâm. Chị Thùy của chúng tôi.
Chị tôi hi sinh năm 1970 tạichiến trường Quảng Ngãi. Cống hiến của chị tôi ghi trong hồ sơ đề nghịtruy tặng Huy chương kháng chiến chống Mỹ hạng nhì rất đơn sơ: bác sĩ,hi sinh tại chiến trường. Thời gian công tác: năm năm, ba tháng, nămngày...
Nước mắt của người cựu chiến binh
Trung tuần tháng3-2005, một cuộc hội thảo thường niên về chiến tranh VN được tổ chức tại Trung tâm Việt Nam - Đại học Texas, Mỹ. Rất nhiều người đến dự. Tại hội thảo, người ta thảo luận về chiến tranh VN ở nhiều khía cạnh khác nhau. Frederic Whitehurst (2) và Robert Whitehurst (3) đã đến với bài nói vềnhật ký của một nữ bác sĩ Việt cộng mà Frederic nhận được khi tham giachiến tranh ở VN...
Ted Engelmann (4) là một trong những người cómặt ở hội thảo. Ba ngày sau khi hội thảo kết thúc, Ted sang VN. Ở HàNội, anh đã nhờ một người bạn làm ở văn phòng Quaker Hà Nội tìm giúp gia đình bác sĩ Đặng Ngọc Khuê. Những nhân viên ở đây rất nhiệt tình, lầntheo manh mối ít ỏi có trong cuốn nhật ký, họ đã tìm sang tận Đông Anh,nơi bố tôi làm việc từ gần 50 năm trước. Nhưng ở đó, người duy nhất làmviệc cùng thời với bố tôi cũng đã nghỉ hưu từ năm 2000.
Bệnhviện Đông Anh cử người về tận quê ông để hỏi địa chỉ gia đình tôi. Ônglại chỉ sang Trường đại học Dược Hà Nội, nơi mẹ tôi công tác trước khivề nghỉ hưu từ 20 năm trước. Cứ như thế, bao trái tim nhân hậu đã chuyển tiếp cho nhau tín hiệu để cuối cùng giúp Ted tìm được gia đình tôi vàtrao lại chiếc đĩa CD chứa đựng tâm huyết của người viết nhật ký 35 nămvề trước.
Những ngày sau đó tôi nhận được rất nhiều thư của hai anhem Frederic Whitehurst và Robert Whitehurst. Họ kể về những năm tháng ởVN và hành trình bao năm qua họ đã tìm kiếm gia đình tôi như thế nào. Có những lúc họ tưởng như tuyệt vọng không thể nào tìm được gia đình tôi,đã sợ rằng khi họ chết đi, hai cuốn nhật ký của chị tôi sẽ nằm trongđống giấy má bình thường không ai biết đến, bị quẳng đi, bị mục nát, bịquên lãng.
Họ nói với tôi rằng vì không còn hi vọng tìm được giađình tôi, họ đã có ý định in hai cuốn nhật ký thành sách để cả thế giớiđược biết về một nữ bác sĩ cộng sản người Hà Nội đã sống và đã chết rasao. Họ mong rằng từ cuốn sách đó sự nghiệp y tế của chị tôi sẽ còn được tiếp nối... Và trong nỗi tuyệt vọng như thế, họ đã trao tặng hai cuốnnhật ký cho Viện lưu trữ về VN Lubbock tại Trường đại học Tổng hợpTexas, để chúng có thể được gìn giữ và chăm chút hơn khả năng họ có thểlàm được