MÙA XUÂN NĂM CANH THÂN 1980.
Trongcùng một đơn vị, có người là năm thứ ba ăn Tết cổ truyền trên đất bạn, có ngườilà năm thứ hai như thế hệ lính 1978, và có người là lần đầu (năm 1979 nhận haiđợt quân, hầu hết là dân khu 5 như Quảng Ngãi, Ninh Hòa, Cam Ranh (Phú Khánh)Thuận Hải).
Trênđất bạn miền nhiệt đới chỉ có hai mùa, thì Tết của ta rơi vào mùa khô. Ai đã từngsống chắc hẳn hiểu cái khắc nghiệt của mùa khô vùng cực bắc Campuchia như thếnào. Rừng khộp trơ trọi lá, những đám cháy rừng từ tỉnh này kéo qua tỉnh khác,dưới chân rừng khộp loại cỏ tre cháy trụi, trơ lại gốc. Chỉ còn lại mầm xanh củacây lá giang và ngót rừng nơi những ụ mối ven đường. Ban đêm những cơn gió từ đấtThái thổi về lạnh buốt xương. Đàn ve rừng của xứ sở này cũng lắm cái hay. Chúngkêu thành ca: sáng, trưa, chiều và tối gần như chính xác.
Từđỉnh đồi phía tây của chùa Preah Vihear phóng tầm mắt ra xa cả phía Cam và Tháilà những khoảng trống, chỉ thỉnh thoảng thấy những chùm hoa màu đỏ của các loạihoa rừng, nhiều nhất là hoa lộc vừng. Người đi trong rừng sẽ bị phát hiện, nênmùa khô địch hầu như không hoạt động, do tầm nhìn của chùa Preah Vihear baoquát một khu vực rất rộng.
TrướcTết một tháng, nhân cơ hội sư đoàn đưa xe về đại tu định kì, mỗi tiểu đoàn cửanh Quân nhu về nước mua hàng Tết cho anh em. Mỗi đơn vị lập danh sách và gửicho người đi mua. Từng cây kim sợi chỉ, cuốn sổ cũng được giải quyết thỏa đáng.(Quân nhu d1 là anh Kim lính 1977 dân Duy Xuyên, Quảng Nam).
Nămđó, khoảng hai mươi lăm tháng Chạp tôi được phân công dẫn một số anh em đi đónđoàn xe từ bên nước sang qua ngả Kongpong Thom. Từ Preah Vihear xuôi đường 12qua Kulen, Rovieng về Congpong Thom. Khi tới địa bàn giáp ranh hai tỉnh, hai mặttrận 579 và 779 chúng tôi dừng tại một đơn vị của thành phố Hồ Chí Minh trong mộtkhu rừng cao su để nghỉ trưa. Khi qua ngả ba đường 12 và 6, cách tỉnh lịCongpong Thom mấy chục cây số. Nhìn những cánh đồng lúa đang lên xanh, nhữngđàn cò bay trắng cả cánh đồng rộng bao la, gợi lại trong lòng cảnh thanh bình ởquê nhà, không như Preah Vihear chỉ toàn là quạ đen…
Xevượt qua chiếc cầu bắc qua sông Xen, quẹo phải chạy dọc theo bờ sông một đoạnvà dừng lại dưới những hàng dừa dọc sông, nơi đóng quân của một đơn vị Hậu cầnthuộc Quân đoàn 4. Phía bên kia sông là chợ đông đúc kẻ bán người mua.
VùngTây bắc ngả Seamreap, Battambang chiến sự chắc vẫn còn đánh nhau, xe cứu thươngvẫn còn chạy qua thành phố về hướng phà Xicun để về Phnompenh. Thành phố vẫncòn hoang tàn chưa hồi phục, nhiều con phố vẫn còn trống người qua lại.
Lầnđầu tiên tiếp xúc với dân quả là vất vả, cơ bản vẫn là tiếng Quốc tế “Trần – Ra- Hiệu.” (E95 không có một đơn vị nào đóng gần dân, làm công tác dân vận). Nhiềugian hàng ở chợ người bán dùng nhiều ngôn ngữ khác nhau như: Hoa, Anh và Phápnên cũng có thể “ba xí ba tú” mua hàng. (Vẫn mua bằng tiền Việt Nam).
Trênđường về, gặp những anh em MT 779 đi tuần dọc đường, từ trên xe chúng tôi cũngném cho anh em những gói thuốc APSARA và những bịch kẹo. Những chàng trai đấtViệt còn trẻ măng, trên gương mặt vẫn còn những nụ cười vô tư. Nơi nào đó của miềnĐông Nam Bộ những người mẹ đang ngóng chờ con của mình. Nhìn chung quần áo anhem dưới này có vẻ tươm tất hơn chúng tôi rất nhiều (cũng có thể anh em là línhmới?).
Xếchiều, đoàn xe ghé Kulen để tiếp xăng dầu và nghỉ đêm. Cuối thị xã Kulen làdòng sông Xen. Buổi chiều ra bờ sông, cả bộ đội ta và dân cùng tắm, đa phần làphụ nữ… anh nào cũng canh mánh… nhưng khi họ đứng lên chỉ một động tác xoayvòng thật khéo, tấm xà rông đã che kín không còn thấy gì…
Cómột câu chuyện giờ nghĩ lại còn thấy tức cười. Khi ra chợ Kulen thấy có gạo nếpanh em ta định mua về làm cơm rượu. Tưởng chị này biết tiếng Việt, anh Cao tàivụ e95 nói chữ “gạo” chị ta trả lời “Ót miên.” Khi anh Cao chỉ vào thúng gạothì chị ta mới nói “Việt Nam – Gộ.” Sau này khi đã quen thân (tên chị là Rin)chị mới nói cho biết có một anh bộ đội đoàn 5504 dạy chị nói tiếng Việt, có lẽanh này là người Quảng Nam hay Quảng Ngãi, nên chị phát âm theo ông thầy củamình, nghe rất dễ thương.
Tếtnăm đó, có lẽ do tình hình bên nước còn khó khăn nhiều nên tiêu chuẩn Tết cũngrất hạn chế. Anh em nhờ có xe về nước gửi mua thêm nên cũng đón một cái Tếtsung túc.
Lànhững “thầy tu” chính hiệu, hầu như những ngày tết anh em cũng không được điđâu xa, vẫn chỉ xung quanh các đơn vị trên chùa, rất ít anh em được phép “xuốngnúi.”
Làđơn vị đi phối thuộc cùng e95, bộ phận trinh sát cũng được ưu tiên nhiều: Thịttrâu của d1, thịt heo của F bộ gửi lên và cả thịt heo của anh em trinh sát e95biếu. Nên đến nửa tháng sau, chúng tôi vẫn còn thịt ram mặn trong nồi, thỉnhthoảng anh Phận c trưởng c4 d1 mang rượu qua… trao… đổi.
Nhữngngày tết qua đi nhanh chóng… và mùa mưa năm 1980 lại đến… bắt đầu có những ngườianh em ngã xuống trên hướng của d2 e95.
Tiếngsúng đã nổ trên hướng núi Cụt và những trận đánh giằng co với địch ở đồi củkhoai 428. Trinh sát chúng tôi lại lên đường.