Cảnh vật trên đờivốn không có tình cảm, từng cành cây ngọn cỏ, từng hạt cát hạt bụi, đềulà do con người thêu dệt những câu chuyện và truyền thuyết phủ lên trênmới có máu thịt, mới có điểm tựa.

Mỗi người đều từng có một thờithanh xuân trẻ trung, đều từng có một cuộc tình rực rỡ như pháo hoa, tuy rằng ngắn ngủi, nhưng suốt đời khó quên. Thế gian này có nhiều việc cóthể quay trở lại, nhưng thời gian qua đi và tình cảm bỏ lỡ lại một đikhông trở lại. Cho dù như thế, ai cũng không thể xóa đi những thứ từngcó được, những đoạn đời ấy được niêm phong trong ký ức, lâu bền khôngphai. Do đó, chúng ta sẽ luôn trầm tư một hồi lâu vì một tấm ảnh cũ ốvàng, sẽ nước mắt lưng tròng vì tình cờ nghe được một bài hát xưa, sẽcảm động khôn nguôi vì một cảnh gặp lại sau bao ngày xa cách.

Khi tôi được biết nhiều người vì đọc thơ tình của Tsangyang Gyatso mà lựachọn sắp xếp hành trang lặn lội đường xa đến Tây Tạng, trong lòng khôngkhỏi nảy sinh muôn vàn cảm xúc. Tôi luôn tin tưởng những người này điTây Tạng không đơn thuần là vì tìm kiếm kiếp trước kiếp này củaTsangyang Gyatso. Họ càng muốn biết, trên mảnh đất phong tình lãng mạnđó, rốt cuộc đã từng có mối tình duyên không giống người phàm ra sao.Rốt cuộc là một vị Đạt Lai Lạt Ma thế nào mới có thể viết ra câu thơ:“Thế gian sao có đôi đường vẹn, Chẳng phụ Như Lai chẳng phụ nàng.” Mànhững người khách qua đường vội vã đó, đều là người chí tình, sở dĩ họngàn dặm xa xôi tìm hiểu câu chuyện thần kỳ của người khác, là vì đáylòng họ cũng cất giấu một chuyện xưa không ai hay biết.

Chỉ cónhững ai từng yêu mới dễ dàng cảm động bởi tình yêu của người khác. Cảnh vật trên đời vốn không có tình cảm, từng cành cây ngọn cỏ, từng hạt cát hạt bụi, đều là do con người thêu dệt những câu chuyện và truyền thuyết phủ lên trên mới có máu thịt, mới có điểm tựa. Nếu không có công chúaVăn Thành năm xưa gả đi, không có thơ tình của Tsangyang Gyatso, caonguyên Tây Tạng hoang vu kia có lẽ sẽ thiếu đi nhiều sắc thái lãng mạn.Cung Potala tráng lệ cũng chẳng qua là ảo ảnh của thời gian, cằn cỗi vìthiếu những mẩu chuyện xưa. Giờ đây, vì có sự tồn tại của chúng, dù trải qua bao nhiêu năm tháng, đều không đến nỗi bị thời gian bòn rút sạchtrơn.

Tình cảm chân thật và tư tưởng phong phú có thể khiến mộtmảnh đất hoang vu trong nháy mắt nở đầy hoa. Khi chúng ta đi lại ở mỗichốn xưa Tsangyang Gyatso từng sống, dạo bước trên mỗi nẻo đường Ngàitừng đi qua, đều không nhịn được tự hỏi: Ngài thật sự đã từng ở nơi nàyư? Phải chăng có thể bước trùng lên dấu chân của Ngài? Trên lan can kia, liệu có còn lưu lại hơi ấm bàn tay Ngài? Hết lần này đến lần khác đọcthơ tình của Ngài, chỉ cảm thấy cỏ cây nơi đây đều thông hiểu tâm linh,hiểu được tình cảm. Chúng từng chứng kiến tình yêu đẹp đẽ của TsangyangGyatso, từng nghe những lời âu yếm Ngài cùng cô gái mình thương đã nói,nhớ lại mỗi lời ước hẹn Ngài đã trao.

Ba trăm năm, thời gian saomà dài đằng đẵng, triều đại đổi thay, con người thay đổi, chỉ có cây cỏvẫn xanh tươi, đá núi vẫn vững chãi như xưa. Nhân gian là kịch trường,biết bao máu lệ chảy thành sông, tràn ngập đến mức không ai thu dọn. Màchúng ta của hôm nay, vì lẽ gì còn phải tổn thương nhau, vì lẽ gì khôngthể giống như gió mát trăng thanh, dung chứa lẫn nhau, chung sống yênbình? Tôi tin rằng, những người đã đến Tây Tạng, đã thấy núi tuyết thảonguyên, đã từng uống nước hồ thánh, lòng của họ từ đó sẽ trong trẻo sáng láng. Sẽ hiểu được người sống trên đời thật chẳng dễ dàng, hết thảyduyên phận đều phải cố gắng trân trọng, tất cả mọi người đều nên chúcphúc cho nhau.

Lịch sử là chân thực, ba trăm năm trước, đích xáctừng có một Tsangyang Gyatso, trên mảnh đất Tây Tạng bao la cũng thực sự lưu giữ chút ít vết tích của Ngài. Ngài sinh ra ở nơi này, tâm tình vàcâu chuyện cả đời cũng giao phó cho nơi này, rất nhiều câu thơ đều chạmkhắc trên mảnh đất này. Rời xa Tây Tạng, Ngài sẽ không còn là TsangyangGyatso, do đó mỗi người nhớ nhung Tsangyang Gyatso đều sẽ nhớ nhung TâyTạng. Chúng ta hy vọng mình kiếp này có thể đích thân đến đây, có thểchính miệng hỏi một tiếng, vị tình tăng chẳng phụ Như Lai chẳng phụ nàng ấy, ba trăm năm qua, Ngài vẫn khỏe chứ? Linh hồn của Ngài phải chăngthật sự vẫn luân hồi tiếp tục? Giờ đây, chúng ta nên đến chốn nào tìmNgài?

Tsangyang Gyatso trước mười bốn tuổi, đúng là có thể chẳngphụ Như Lai chẳng phụ nàng. Ngài vừa học kinh ở tu viện Basang, vừa nghe những bản tình ca cảm động ngoài cửa sổ, cùng âm thầm hẹn hò với cô gái làng bên. Ngài thậm chí còn cảm thấy vào tuổi xuân xanh, không hết lòng yêu nhau một lần là uổng phí đời người. Ở nơi vốn dĩ trai gái có thể tự do luyến ái, tình yêu của Tsangyang Gyatso như đất trời tháng 4, oanhbay cỏ mọc, không chút e dè. Ngài chẳng mảy may biết bí mật về linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5, dù Ngài thông tuệ hơn những thiếu niênkhác, tràn đầy linh khí, nhưng cũng chỉ cho rằng mình là một người maymắn, được ông trời quan tâm chiếu cố mà thôi.

Phía xa tu việnBasang, có núi thần Bonri[1] nguy nga hùng vĩ. Trên ngọn núi thần này,có một cây thần cực lớn, trên cây treo đầy kinh phướn phấp phới, cây cao chọc trời, rất có linh tính. Rất nhiều người đi kora quanh núi, từ trời nam đất bắc không nề muôn dặm xa xôi rong ruổi, chỉ để đến ngọn núithần này dập đầu bái lạy, nguyện một lời thề ước ở dưới cây. TsangyangGyatso lúc đó thường hay đứng lặng hồi lâu ở ban công tu viện, nhìn câythần trên núi thần từ xa, âm thầm cầu khẩn cho ước mơ non nớt tronglòng.

[1] Núi thần Bonri: Núi thần được đạo Bon nguyên thủy ở Tây Tạng tôn sùng, cao khoảng 4.500m.

Giờ lành đổi vận đến,

Phướn cầu phúc dựng lên.

Ta nhận lời thục nữ,

Tới làm khách làng bên.