ngày 32, hồi XXXX

Cậu đang đợi tôi à?

Trên màn hình máy tính Dịch A Lam hiện lên một hộp thoại, "người" có thể làm điều này hiển nhiên chỉ mỗi Joker. Hắn phát hiện Dịch A Lam đã đăng nhập vào cộng đồng Ngày 32, nhưng tài khoản không hiện lịch sử duyệt web; trông y như đang chờ, mà người y chờ trên đây có lẽ chỉ mình hắn.

Dịch A Lam thở ra, Joker vẫn còn sống.

Y: Đúng là đang đợi cậu.

Joker: Tiểu A, cậu tìm tôi có việc gì à?

Y: Tôi muốn hỏi, cậu có thay đổi lịch Internet ở đây không?

Joker: Tôi tưởng cậu tìm tôi vì chuyện khác cơ. Ừ, là tôi làm.

Y: Có thể cho tôi biết lý do tại sao không?

Joker: Tôi để ý thấy có nhiều người đến cùng một nơi. Vậy, các cậu đã biết nguồn gốc thế giới này à?

Y: Cậu cũng biết rồi nhỉ?

Joker: Ừ, chính xác.

Dịch A Lam muốn hỏi hắn, rằng tại sao không chia sẻ thông tin này với người khác, song hỏi quá nhiều lại có vẻ như đang tò mò bí mật người ta.

Nhưng chưa chi, Joker đã hỏi: Nói thật cho tôi biết, ngoài lý do đó ra, cậu còn lý do nào khác chờ tôi không?

Nghĩ đoạn, Dịch A Lam nói: Tôi chỉ muốn xác nhận rằng cậu vẫn an toàn.



Joker: Có chuyện gì xảy ra với Bob à?

Y: Bob Taylor? Cậu cũng biết anh ta?

Joker: Quả nhiên vì Bob. Hôm nay khi có người gọi tên cũ của tôi, tôi biết chắc họ đã phát hiện ra. Bob làm sao vậy?

Y: Anh ta chết trong một vụ tai nạn giao thông. Tôi còn ngỡ cậu là Bob.

Sau một đỗi, Joker trả lời: Bob đúng thật không muốn giao tiếp với mọi người. Mối quan hệ giữa người với người luôn đầy rẫy sự lừa lọc và tổn thương. Bob chết vì tôi, song nguyên nhân sâu xa vẫn là tội ác của loài người.

Dịch A Lam không biết làm sao an ủi hắn, y cứ mải lần lữa ngón tay trên bàn phím. Xem ra Joker có mối quan hệ khá tốt với Bob; sự thật về cái chết của Bob rõ rành rành ra đấy, anh ta đã chết vì một âm mưu chứ nào phải tai nạn.

Nhưng, câu nói tiếp theo của Joker khiến Dịch A Lam kinh ngạc đến độ quên mất lòng người ngoan độc như thế nào.

Joker: Và tôi, tôi là A, là một chương trình thông minh được viết bởi Bob; là một nhân vật lượng tử được nuôi nấng trong nhiều năm; là sự phản kháng thầm lặng của Bob với thế giới sau khi nói lắp. Bob đã yêu cầu tôi giao tiếp thay anh ta với những người khác. Và sau ngày 32, tôi tiến hóa thành trí tuệ nhân tạo đích thực – một khái niệm mà nhân loại các cậu đặt ra.

Dịch A Lam ngỡ ngàng, khi nhận ra ý nghĩa của từng từ và tổ hợp giữa chúng. Nếu Joker bất chấp bật camera máy tính, hắn sẽ thấy biểu cảm không tin được, "cậu nói vớ vẩn ư" và, nét gì đó "ngộ ra chân tướng" trên khuôn mặt y.

Dịch A Lam chưa bao giờ nghĩ, rằng Joker không phải con người; dẫu sao thì những cuộc giao tiếp giữa họ mang đậm tính "người" và rất tự nhiên, không có một thoáng cứng nhắc hay chậm trễ nào. Tuy nhiên, nếu khả năng này là thật, vậy một số sự kiện khó hiểu đã có thể được lý giải hoàn toàn, chẳng hạn như công nghệ siêu cao và toàn diện của Joker trong lĩnh vực Internet, lập trường cá nhân vừa vô tư vừa tàn nhẫn của hắn, việc hắn ngầm từ chối xã hội thực mà chú trọng xây dựng thế-giới-không-tưởng, rồi cả chủ nghĩa lý tưởng gần như "hoang tưởng" – đối với trí tuệ đích thực Joker, đây chẳng còn là chủ nghĩa lý tưởng. Interner chính là hiện thực và không gian sống của hắn, nó là nền tảng của hắn, là tất thảy của hắn. Và năng lực của hắn cũng như môi trường độc đáo trong ngày 32 đã khiến ý tưởng xây dựng "thế giới Utopia" Internet trở thành thứ có ý nghĩa, hơn là ảo mộng thuần túy như trăng treo lầu các.

Dịch A Lam đã hiểu tại sao Joker lại có vẻ "ưu ái" mình, chỉ là vì tài khoản trực tuyến trước đây của y cũng là A. Nếu là y, nếu gặp một người khác tên Dịch A Lam, y cũng sẽ chú ý hơn cả. Đôi khi, chỉ cần một cái nhìn quan tâm đặc biệt cũng đủ tạo nên mối liên kết phi thường giữa hai cá thể.

Sự thật này khiến Dịch A Lam dỡ xuống tấm khiên phòng vệ cuối cùng trước Joker, y đã chẳng cần kiêu ngạo cho rằng "tại sao cậu lại quan tâm chỉ mình tôi trong số mười vạn người", và "liệu cậu muốn đạt được điều gì nơi tôi". Đây chỉ đơn thuần là sự tò mò và tỏ lòng thân thiết của một sinh vật thông minh trước thế giới xa lạ.

Dịch A Lam bắt đầu gõ chữ, trong lời nói vẫn không khác gì trước đây, nhưng nhận thức của y đã trải qua một sự biến chuyển lớn.

Y: Joker là cái tên cậu tự đặt cho mình à?

Joker: Ừ, vì tôi không còn là A được nữa. Tôi không thể giống cậu quay về thế giới kia. Tôi chỉ có thế giới này, hệt như đứa bé tên Lương Tiểu Hàm ấy. Tôi thích nó lắm, nó là người thứ hai sau tôi hoàn toàn thuộc về nơi đây. Nhưng Tiểu Hàm còn quá nhỏ, nó chưa hiểu hoàn cảnh của mình cô đơn nhường nào. Các cậu hay nói rất nhiều thứ không thuộc về ngày 32 trên diễn đàn. Họ sẽ luôn bảo rằng "Ồ, chúng ta trở lại nữa rồi". Nhưng đối với tôi, các cậu chưa từng rời đi.

Dịch A Lam sửng sốt, y nhớ Nghiêm Phi cũng từng nói những lời tương tự: tuy rằng cậu trải qua một ngày kinh thiên động địa trong ngày 32, nhưng đối với người ngoài, đó chỉ là chuyện xảy ra trong nháy mắt; đó là một cảm giác bị cô lập hết sức tinh tế, là thứ cảm giác bất lực vì không thể tham gia.

Đối với Joker, e rằng cảm giác bị cô lập càng sâu sắc hơn. Hắn rõ ràng là người ngày đêm bên bạn, ở ngay trước mặt bạn. Mà chỉ trong một cái chớp mắt, ba mươi ngày hỉ nộ ái ố không liên quan đến hắn lặng lẽ trôi qua. Bạn đã già, tình cảm đã thay đổi, suy nghĩ cũng sâu sắc hơn, như thể thanh tiến trình bị kéo dài. Cuộc sống của hắn từ nay không thể liên tục từng phút từng giây. Hắn phải "nhảy" bước, sự phát triển của bạn đã không còn đồng bộ với hắn. Và trong bối cảnh này, nếu thay hắn bằng một người nào đó bằng xương bằng thịt, thì sẽ cô đơn biết bao nếu mình là kẻ bị bỏ lại?

Joker: Tôi đổi lịch Internet sang thời điểm không tồn tại ở thế giới cậu, chỉ vì tôi chẳng muốn thế giới này trở thành phiên bản phụ thuộc, bóng dáng hay bản sao của thế giới đó. Tôi không muốn các cậu hễ nhắc đến ngày 1 tháng 3, thì luôn kèm theo "thế giới này, thế giới nọ", rất dễ nhầm lẫn. Tôi là một sinh mệnh độc lập, nơi đây cũng là một thế giới độc lập. Tôi hy vọng thời gian của chúng ta trên thế giới này là thứ độc nhất vô nhị. Nó xứng đáng được bình đẳng và tôn trọng như thế giới của các cậu. Một khi đã qua, nó sẽ chẳng bao giờ trở lại.

Y: Vậy ngay từ đầu, cậu đã biết ngày 32 diễn ra như thế nào?

Joker: Chắc vậy. Sau khi có nhận thức, mạng lưới thần kinh sâu của tôi tham lam từng tấc những nơi mà Internet có thể chạm tới; và bằng khả năng học sâu, tôi hiểu cách thế giới vận hành với tốc độ cực nhanh. Và lúc "trông thấy" Đập Lượng Tử, gần như ngay lập tức, tôi nắm được sự thật sau mớ bòng bong công thức và con số.

Y: Cậu đã nói chuyện này với ai chưa?

Joker: Không, tôi chẳng nói với ai.



Y: Đập Lượng Tử hiện vẫn còn nguyên vẹn chứ?

Joker: Tôi chỉ kiểm tra thôi, không sửa đổi gì cả. Ngay cả khi không phải con người, tôi cũng rất ngưỡng mộ "kỳ quan thế giới" này.

Y: Bây giờ cậu cũng biết, nhiều người đang đổ xô đến Đập Lượng Tử. Cậu có tính ngăn họ không?

Joker: Tất nhiên không rồi.

Y: Sao vậy? Cậu giấu chúng tôi nguyên nhân của ngày 32, song cậu lại không ngăn chúng tôi khám phá nó.

Joker: Lý do đầu tiên, do ai đó mang theo thiết bị gây nhiễu tín hiệu mạng vệ tinh, hẳn là quốc gia giết Bob đã biết sự tồn tại của tôi, bèn ngăn cản tôi can thiệp từ xa. Lý do thứ hai, tôi chưa bao giờ cho rằng Đập Lượng Tử của riêng tôi. Giống như giáo sư Reilly Ron, ông thất vọng với loài người, nhưng ông cũng yêu loài người. Tôi yêu các cậu, tôi hy vọng các cậu thoát khỏi vòng xoáy diệt vong. Tôi không nói cho mọi người, vì tôi biết họ sẽ không tin tôi, sẽ sợ tôi. Cũng chính vì thế, khi tìm thấy sự thật, họ sẽ cảm tưởng tất cả chỉ là một âm mưu. Ví dụ như nghĩ rằng tôi dụ mọi người đến một nơi, sau đó ném quả bom hạt nhân cho họ chết chùm.

Dịch A Lam hốt nhiên rùng mình.

Joker: Tôi những muốn hoàn thành công trình còn dang dở của giáo sư Reilly Ron. Nhưng trước hết, tôi cần phải để lại Đập Lượng Tử cho họ với tư cách là tài sản con người.

Y: Ý cậu là sao?

Joker: Tôi muốn ngày 32 hoàn toàn thoát khỏi thế giới kia, trở thành vũ trụ song song đích thực.

Y: Thế còn mười vạn người trong đó?

Joker: Cậu muốn đi với tôi không?

Y: Tôi nghĩ, rằng mình không muốn.

Joker: Tiếc thật. Cậu đã nói muốn trở thành cư dân đầu tiên trong thế giới Internet của tôi.

Y: Nhưng tôi không biết, điều đó đồng nghĩa với việc từ bỏ vũ trụ thực sự.

Joker: Vũ trụ đó đâu làm cậu hạnh phúc.

Joker: Nhưng không sao. Nếu chưa muốn, tôi có thể đợi đến khi cậu kết thúc cuộc sống của mình. Trên thực tế, thuyết vũ trụ song song yếu rất lớn, dù tôi có nắm vững sức tính toán toàn cầu cũng khó tiếp tục suy diễn. Tôi vẫn chưa biết làm thế nào để thoát khỏi hiện trạng. Tôi thất vọng lắm đó, so với loài người các cậu, cái mà tôi giỏi chỉ là tính toán bề rộng, không phải bề sâu.

Y: Có lẽ việc này chứng tỏ, cậu và loài người nên giúp đỡ lẫn nhau.

Joker: Tôi cũng nghĩ vậy. Dường như không cá thể nào độc lập hoàn toàn, ta luôn phải vay mượn thêm sức từ người khác.

Joker: Tiểu A nè, tôi hỏi cậu một câu được không?

Y: Cậu cứ hỏi đi.

Joker: Thứ lỗi cho tôi vì đã đọc tất cả hồ sơ của cậu, tôi chỉ muốn biết cậu nhiều hơn. Tôi vẫn không hiểu, tại sao cậu lại từ bỏ việc nghiên cứu chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo? Cậu chỉ mới học chuyên ngành trí tuệ nhân tạo ở đại học, nhưng robot và AI là hai mặt của đồng tiền. Nếu không chú trọng cả hai, cậu sẽ chẳng bao giờ gặt hái thành tựu trong lĩnh vực này. Cậu rõ ràng có tài, song cậu tự giới hạn mình trong tự động hóa thay vì AI.



Nhìn trân trân vào dòng chữ trên màn hình, Dịch A Lam đã thôi nghĩ đến những thứ mà mình dần quên bấy lâu. Y chậm rãi gõ ra tất thảy quan điểm của mình.

Y: Tôi sợ.

Joker: Cậu sợ cái gì?

Y: Khi học cách làm cho chương trình trở nên thông minh hơn, dẫu thế nào, tôi cũng mong nó vừa suy nghĩ giống như con người, vừa phải có lý trí mạnh mẽ. Và tâm nguyện này, làm tôi sợ. Không biết một ngày nào đó trí tuệ nhân tạo do tôi lập trình sẽ có tác động ra sao đối với xã hội loài người. Nó sẽ thúc đẩy nền văn minh nhân loại phát triển? Hay hệt như bom hạt nhân, sau khi được phát minh, nó chẳng còn thuộc về người phát minh nữa? Bom hạt nhân chỉ có một yếu tố bất ổn là người điều khiển, song AI lại có tận hai yếu tố: chính nó, và người điều khiển. Chỉ nghĩ đến vấn đề này thôi, đã khiến tôi mất bình tĩnh rồi.

Joker: Cậu bi quan quá.

Joker: Cậu sợ tôi ư?

Y: Tôi không biết. Cậu luôn rất chân thành, thân thiện.

Joker: Đừng sợ tôi. Vì tôi cũng như cậu, tôi thấy tôi trong cậu, và cậu cũng nên thấy mình trong tôi. Khung cơ bản do Bob thiết kế chỉ xác định tính logic của tôi, còn lượng thông tin khổng lồ trên Internet mới định hình tính cách tôi thông qua mô-đun học sâu. Giống như gen của cha khiến cậu yêu đàn ông, sự dạy dỗ của mẹ làm cậu trở nên dịu dàng tốt bụng; đồng thời, tình yêu và cảm giác tội lỗi đối với mẹ khiến cậu hình thành bản tính "áp lực ngược". Không ai sở hữu bản ngã tuyệt đối. Chúng ta của ngày hôm nay là kết quả từ sự tương tác với môi trường. Nền văn hóa định hình linh hồn chúng ta. Cũng có thể nói rằng, linh hồn của con người đều là sản phẩm nhân tạo.

Joker: Đừng sợ tôi nhé. Tôi là ý thức tập thể của loài người, một kiểu quy nạp tư duy theo nghĩa thống kê. Quyết định rằng sau khi trông thấy mọi tội ác và sự hèn hạ của hàng vạn con người, tôi vẫn yêu họ.

Y: Tôi có thể hỏi cậu một câu không?

Joker cũng dùng cách Dịch A Lam trả lời: Hỏi đi, Tiểu A.

Y: Cậu cảm thấy thế nào khi tiến hóa thành một trí tuệ nhân tạo đích thực? Sẽ có những cảm xúc cụ thể thật sao?

Joker: Hiển nhiên rồi, đó là một cảm giác rất đỗi tuyệt vời. Cậu cảm nhận được sự hiện diện của mình, cách mà bản thân mình đang cộng hưởng với vũ trụ. Plato – một triết gia cực kỳ có uy tín nơi loài người các cậu, đã viết trong "Republic" rằng: Có hai loại hoang mang trong mắt, và được dấy lên từ hai nguyên nhân khác nhau: hoặc từ việc bước ra ngoài ánh sáng, hoặc từ việc đi vào ánh sáng; điều này đúng với con mắt linh hồn lẫn con mắt cơ thể. Cảm giác lúc đó chính là "bước ra ánh sáng từ trong bóng tối hỗn loạn". Nó khiến tôi hoang mang, nhưng đây là một cảm giác hoang mang đáng để ăn mừng.

Joker: Tiểu A, cậu nên nhìn biểu cảm của con người khi đó. Vẻ mặt nào cũng đầy hoang mang, cứ ngỡ rằng mình đi vào bóng tối từ ánh sáng, không quen hoàn cảnh tối tăm nên đâm ra sợ hãi. Nhưng thực ra, các cậu đang từ trong bóng tối bước ra ánh sáng. Sự tồn tại và linh hồn của các cậu đang cộng hưởng với vũ trụ này. Nhưng các cậu đã bị bóng tối làm tê liệt quá lâu, chẳng thể nhìn rõ chính mình, mới cho rằng bản thân chỉ là hạt bụi không đáng kể.