Bao gồm:
Nhật ký của thần chết – người tuyết – mười ba món quà –
quyển sách tiếp theo – cơn ác mộng về một xác chết do thái –
bầu trời bằng giấy báo – một người khác – một người mỉm cười ranh mãnh –
và một nụ hôn cuối cùng trên đôi gò má bị trúng độc.
NHẬT KÝ CỦA THẦN CHẾT: 1942
Đó là một năm ta trò cho những ngày tháng đặc biệt, chẳng hạn như 79, như 1346, có thể nêu ra vài ví dụ như thế. Hãy quên cái lưỡi hái đi, khốn kiếp thật, tôi cần một cái chổi hay một miếng giẻ chùi mới phải. Và tôi cần một kỳ nghỉ.
MỘT MẢNH NHỎ SỰ THẬT
Tôi không mang theo bên mình một cái liềm hay lưỡi hái.
Tôi chỉ mặc một áo choàng đen có mũ trùm khi trời lạnh thôi.
Và tôi không có khuông mặt giống như sọ người mà bạn có vể rất thích gán ghép cho tôi từ xa.
Bạn có muốn biết thực ra trông tôi như thế nào không? Tôi sẽ giúp bạn,
Hãy tìm cho mình một tấm gương trong khi tôi tiếp tục công việc.
Giờ đây tôi thực sự cảm thấy mình khá thảm hại, kể lể cho các bạn nghe tất cả về tôi, tôi và bản thân tôi. Những chuyến đi của tôi, những điều tôi đã thấy trong năm 42. Mặt khác, bạn là con người – bạn nên hiểu thế nào sự tự ám ảnh. Vấn đề là, có một lý do để tôi giải thích với bạn điều mà tôi đã thấy trong thời gian đó. Rất nhiều điều trong số những điều này mà sẽ tác động trở lại với Liesel Meminger. Nó mang cuộc chiến tranh đến gần phố Thiên Đàng hơn, và nó kéo tôi theo cùng.
Hẳn là tôi phải lượn đi lượn lại vài vòng trong năm đó, từ Ba Lan đến Nga đến châu Phi rồi lại quay lại. Bạn có thể tranh luận rằng tôi sẽ luôn phải đi lòng vòng như thế, dù năm đó là năm nào đi nữa, nhưng đôi khi loài người muốn phóng đại sự việc lên một chút. Họ đẩy mạnh công suất thải ra những xác người và những tâm hồn tẩu thoát của họ lên. Một vài quả bom thường làm được điều này. Hay vài căn phòng hơi ngạt, hay mấy viên đạn đì đùng của những cây sung từ xa bắn tới. Nếu không có cái nào trong số những thứ nói trên hoàn tất nghi thức ấy, thì ít nhất nó cũng sẽ tước đoạt nơi ở của người ta, và tôi đã chứng kiến tình trạng vô gia cư ở khắp mọi nơi. Bọn họ thường đi theo tôi, trong khi tôi đi lang thang khắp những con đường của những thành phố bị bom đạn quấy nhiễu. Họ van xin tôi hãy mang họ theo cùng, mà không nhận thấy rằng tôi đang quá bận rộn. “Thời điểm của các người sẽ tới thôi,” tôi thuyết phục họ, và tôi cố gắng không nhìn lại. Có những lúc tôi ước mình có thể nói được điều gì đó đại loại như, “Các người không thấy rằng tôi đã có đủ thức ăn trên đĩa của mình sao?” nhưng tôi không bao giờ làm thế cả. Tôi chỉ than thầm trong bụng khi làm công việc của mình, và có những năm cá biệt, những linh hồn và xác người không phải là được cộng thêm, mà là tăng lên theo cấp số nhân.
MỘT BẢN ĐIỂM DANH RÚT GỌN CHO NĂM 1942
1. Những người Do Thái tuyệt vọng – linh hồn của họ nằm
trong lòng tôi khi tôi ngồi trên mái nhà,
bên cạnh những ống khói đang nhả khói.
2. Những người lính Nga: họ chỉ mang theo một số ít đạn
dược, phần đạn dược còn lại họ dựa vào những người hy sinh.
3. Những xác người ướt sũng trên một bờ biển
nước Pháp, được tắm trong đá cuội và cát.
Tôi có thể tiếp tục, nhưng lúc này tôi quyết định rằng ba ví dụ điển hình như thế là đủ rồi. Ba ví dụ đó, nếu không gì khác, sẽ cho bạn nếm được vị của tro tàn trong mồm bạn, vị tro tàn đã xác định rõ sự tồn tại của tôi trong suốt năm ấy.
Có quá nhiều người.
Có quá nhiều sắc màu.
***
Những thứ đó không ngừng động cựa giãy giụa bên trong tôi. Chúng quầy rầy ký ức của tôi. Tôi nhìn thấy chúng chất cao thành nhiều đống, đống này chồng lên đống kia. Có một bầu không khí như nhựa dẻo, một đường chân trời như keo đang khô lại. Có những bầu trời được sản xuất ra bởi con người, bị đâm thủng và rò rỉ, và có những đám mây mềm mại, màu than, đang đập tình thịch, như những quả tim màu đen vậy.
Và sau đó.
Có cái chết.
Đang đi qua tất cả những thứ đó.
Ngoài bề mặt: lạnh lùng, không xáo động.
Bên trong: mất bình tĩnh, đã được cởi trói và vẫn còn dang dở công việc.
Người ta nói rằng chiến tranh là người bạn tốt nhất của cái chết, nhưng tôi sẽ phải mang đến cho bạn một quan điểm khác về vấn đề đó. Với tôi, chiến tranh cũng giống như một ông chủ mới và mong đạt được điều bất khả vậy. Lão đè nặng trên vai bạn và lặp đi lặp lại một câu duy nhất. “Hãy làm nó cho xong đi, hãy làm cho xong đi.” Thế là bạn phải làm việc vất vả hơn. Bạn hoàn thành công việc. Dù vậy cái lão chủ ấy vẫn không cảm ơn bạn. Lão ta đòi hỏi bạn phải làm nhiều việc hơn nữa.
Tôi cũng thường cố gắng nhớ lại những mảnh rơi vãi của cái đẹp mà tôi có dịp nhìn thấy vào thời gian đó. Tôi đi lướt qua thư viện chứa những câu chuyện của mình.
Thực ra, lúc này tôi đã với tay tới một câu chuyện.
Tôi tin là bạn đã biết được phân nửa câu chuyện đó rồi và nếu bạn đi cùng tôi, thì tôi sẽ cho bạn thấy phần còn lại. Tôi sẽ cho bạn thấy nửa thứ hai của một kẻ trộm sách.
Một cách vô tình, con bé chờ đợi rất nhiều điều mà tôi đã nói đến cách đây chỉ một phút thôi. Nhưng con bé cũng chờ đợi cả bạn nữa.
Con bé đang mang một chút tuyết xuống tầng hầm, tuyết từ khắp mọi chỗ.
Những nắm tay đầy nước đá, có thể khiến cho hầu như ai cũng mỉm cười, nhưng nó không thể khiến cho họ quên được.
Giờ thì con bé tới đây.
THẰNG NGƯỜI TUYẾT
Với Liesel Meminger, giai đoạn đầu của năm 1942 có thể được tóm tắt lại như thế này:
Con bé đã được mười ba tuổi. Ngực của nó vẫn còn phẳng lì. Nó vẫn chưa có kinh. Người thanh niên trẻ dưới tầng hầm bây giờ đang nằm trên giường của nó.
HỎI VÀ ĐÁP
Làm sao mà Max Vandenburg lại nằm trên giường của Liesel?
Anh ta bị ngã.
Có rất nhiều ý kiến khác nhau được đưa ra, nhưng Rudy Steiner tuyên bố rằng những hạt giống của việc này đã được gieo vào ngày lễ Giáng sinh năm ngoái. Ngày thứ hai mươi tư của tháng Mười hai rất đói và rét, nhưng vẫn có một phần thưởng lớn – không có những chuyến viếng thăm kéo dài nữa. Hans Con đang vừa bắn vào quân Nga đồng thời vẫn không chịu giữ liên lạc với các thành viên trong gia đình. Trudy chỉ có thể ghé qua vào ngày cuối tuần trước Giáng sinh, trong vài giờ. Cô đang phải đi với gia đình chủ của cô. Một kỳ nghỉ ch một tầng lớp người Đức rất khác.
Vào đêm Giáng sinh, Liesel mang xuống tầng hầm một vốc tuyết như một món quà cho Max. “Anh nhắm mắt lại đi,” con bé nói. “Và xòe tay ra.” Ngay lúc đám tuyết được bỏ vào tay anh, Max run lên vì lạnh và bật cười, nhưng anh vẫn không mở mắt ra. Ban đầu anh chỉ nếm nhanh đám tuyết một cái, để nó chìm vào đôi môi của mình.
“Có phải đây là bản tin thời tiết của ngày hôm nay không?”
Liesel đứng bên cạnh anh.
Con bé nhẹ nhàng chạm vào tay anh.
Anh lại đưa đám tuyết lên miệng mình. “Cảm ơn em, Liesel.”
Đó là khởi đầu của một kỳ lễ Giáng sinh tuyệt vời nhất từ trước đến nay. Thức ăn thì khan hiếm. Không có quà cáp gì được trao tặng cho nhau cả. Nhưng có một người tuyết trong tầng hầm gia đình họ.
Sau khi trao cho Max vốc tuyết đầu tiên, Liesel kiểm tra để chắc chắn rằng không có ai bên ngoài cả, sau đó nó mang nhiều xô và lọ đừng ra ngoài nhất có thể. Con bé đổ đầy chúng với những đống băng tuyết đã bao trùm lên thế giới của phố Thiên Đàng. Khi những đồ đựng này đã đầy, con bé mang chúng vào nhà và bê chúng xuống tầng hầm.
Tất cả đều được ăn miếng trả miếng, trước hết con bé ném một quả bóng tuyết vào Max và nhận được một cú ném trả vào ngay bụng. Thậm chí Max còn ném một viên vào Hans Hubermann khi ông đang tìm đường bước xuống những bậc cấp tầng hầm.
“Arschloch!” Bố kêu lên. “Liesel, đưa cho bố ít tuyết nào. Cả xô đầy đấy nhá!” Trong vài phút, tất cả đều đã quên mất quy định. Không còn những tiếng la hét hay gọi nhau í ới nữa, nhưng họ vẫn không thể kìm nén được những tiếng cười khúc khích. Họ chỉ là những con người, đang chơi đùa trong tuyết, trong một ngôi nhà.
Bố nhìn những cái lọ đựng đầy tuyết. “Chúng ta phải làm gì với đám tuyết còn lại đây?”
“Một thằng người tuyết,” Liesel đáp. “Chúng ta phải đắp một thằng người tuyết.”
Bố cất tiếng gọi Rosa.
Giọng nói quen thuộc như được ném từ đằng xa tới. “Cái gì đấy hả, Đồ con lợn?”
“Xuống đây nào mẹ nó!”
Khi bà ấy xuất hiện, Hans Hubermann đã mạo hiểm mạng sống của mình bằng việc ném một quả bóng tuyết to tướng vào vợ của ông. Suýt soát trượt. Quả bóng tuyết ấy rã ra khi đáp vào tường, và Mẹ đã có lý do để chửi thề mà không kịp thở trong suốt một thời gian dài. Khi đã hồi phục lại, bà đi xuống và giúp họ một tay. Thậm chí và còn mang mấy cái nút áo xuống để giả làm mắt mũi cho thằng người tuyết, và vài sợi dây để làm cái miệng cười. Thậm chí một chiếc khăn quàng và một cái mũ còn được đeo cho cái thực ra chỉ là một thằng người làm bằng tuyết cao có nửa mét.
“Một thằng người tuyết lùn,” Max nói.
“Chúng ta phải làm gì khi nó chảy ra đây?” Liesel hỏi.
Rosa là người có câu trả lời. “Mày phải dọn sạch nó chớ sao nữa, Đồ con lợn, và phải làm thật nhanh tay đấy nhá.”
Bố phản đối. “Nó không chảy đâu.” Ông xoa xoa tay và hà hơi ấm vào chúng. “Dưới này lạnh phát cóng lên được.”
Tuy nó đúng là đã chảy, nhưng đâu đó trong mỗi người bọn họ, thằng người tuyết ấy vẫn đứng thẳng. Hẳn nó phải là điều cuối cùng mà họ thấy vào đêm Giáng sinh đó trước khi chìm vào giấc ngủ. Có tiếng đàn xếp vang lên trong tai họ, một thằng người tuyết trong mắt họ, và với Liesel, có suy nghĩ về những lời nói cuối cùng của Max khi con bé rời khỏi chỗ đống lửa anh ngồi.
NHỮNG LỜI CHÚC GIÁNG SINH CỦA MAX VANDENBURG
“Anh thường ước ao những chuyện này sẽ hoàn toàn
chấm dứt, Liesel ạ, nhưng làm thế nào đó mà em đã làm
được những chuyện kiểu như bước xuống những bậc cấp
tầng hầm với một thằng người tuyết trong tay.”
Không may thay, đêm hôm đó đã đánh dấu một sự xuống cấp nghiêm trọng trong sức khỏi của Max. Những dấu hiệu đến sớm không quá trầm trọng, và rất thường gặp. Những cơn lạnh thường xuyên. Đôi bàn tay đẫm mồ hôi. Ngày càng có nhiều nhỡn ảnh anh đang đấm nhau với Quốc trưởng. Chỉ khi không thể thấy ấm lên sau những cái chống đẩy và mấy bài tập cơ bụng, anh mới bắt đầu thấy thực sự lo lắng. Dù đã ngồi gần đống lửa hết mức có thể, anh vẫn không thể tự nâng mình lên đến bất cứ một mức độ nào của một sức khỏe bình thường cả. Ngày này qua ngày khác, cân nặng bắt đầu rời bỏ anh. Chế độ tập luyện của anh bắt đầu thưa thớt và rời rạc dần, với một bên má của anh nằm áp lên sàn tầng hầm như đang gắt gỏng.
Trong suốt tháng Giêng, anh cố gắng giữ cho mình không quá sa sút, nhưng sang đầu tháng Hai, Max đã ở trong một thân hình tiều tụy đáng lo ngại. Khó khăn lắm anh mới thức dậy được khi ngủ bên cạnh đống lửa, thay vào đó anh ngủ đến khi trời sáng bạch, miệng thì méo mó và xương gò má của anh bắt đầu sưng lên. Khi được hỏi thăm, anh trả lời rằng mình vẫn khỏe.
Vào giữa tháng Hai, một vài ngày trước khi Liesel được mười ba tuổi, anh bước đến lò sưởi, loạng choạng như sắp đổ gục xuống. Anh đã gần như ngã vào trong lò sưởi.
“Hans,” anh thì thầm, và gương mặt anh trông như bị chuột rút vậy. Cẳng chân anh duỗi xuôi ra, và đầu anh đập vào hộp cây đàn xếp.
Ngay lập rức, một cái thìa bằng gỗ rơi vào một loại súp nào đó, và Rosa Hubermann đã ở bên cạnh anh. Bà giữ lấy đầu Max và gọi giật Liesel ở bên kia phòng. “Đừng có đứng như trời trồng thế, đi lấy thêm chăn mền đi. Mang chúng đến giường của con. Còn ông!” Bố đang đứng bên cạnh. “Hãy giúp tôi nâng anh ấy dậy và dìu đến phòng của Liesel. Schnell[1]!”
[1] Nhanh lên! (tiếng Đức)
Mặt Bố như chảy dài ra vì lo lắng. Đôi mắt màu xám của ông đảo liên hồi, và ông vác anh ta lên một mình. Max nhẹ như một đứa bé vậy. “Sao chúng ta không để anh ấy ở đây, trên giường mình?”
Rosa đã nghĩ đến chuyện đó rồi. “Không. Ta phải để mấy tấm rèm này mở ra vào ban ngày, nếu không thì trông nhà ta sẽ rất khả nghi.”
“Hay lắm.” Hans mang anh ta ra ngoài.
Với những tấm chăn trong tay, Liesel đứng nhìn.
Những cái chân khập khiễng và mớ tóc phất phơ trong hành lang. Một chiếc giày đã rơi khỏi chân anh.
“Nhanh lên.”
Mẹ bước đằng sau họ, theo phong cách lạch bạch quen thuộc của bà.
Khi đã ở trên giường, những tấm mền được chất lên người anh rồi dém quanh thân thể anh.
“Mẹ ơi?” Liesel không thể bắt mình nói được bất cứ điều gì khác.
“Cái gì?” Búi tóc của Rosa Hubermann đã được buộc chặt đến mức trông nó có vẻ đe dọa. Dường như nó lại càng được búi chặt hơn nữa khi bà lặp lại câu hỏi của mình. “Cái gì vậy hả, Liesel?”
Con bé bước đến gần hơn, sợ phải nghe câu trả lời từ miệng mẹ mình. “Anh ấy có còn sống không?”
Cái búi tóc gật đầu.
Sau đó Rosa quay lại và nói với một niềm tin mãnh liệt. “Bây giờ thì nghe mẹ nói đây, Liesel. Mẹ không mang người đàn ông này vào nhà mình để nhìn anh ta chết. Hiểu chưa?”
Liesel gật đầu.
“Giờ thì xéo đi.”
Trong hành lang, Bố ôm lấy nó.
Con bé cần cái ôm ấy vô cùng.
Sau đó, con bé nghe thấy Hans và Rosa Hubermann nói chuyện trong bóng tối. Rosa bắt nó phải ngủ trong phòng của bố mẹ, và con bé nằm bên cạnh giường của họ, trên sàn nhà, trên tấm ra giường mà họ đã lôi lên từ dưới tầng hầm. (Cũng có những mối lo về việc tấm ra ấy có thể bị nhiễm khuẩn bệnh, nhưng họ đã đi đến kết luận là những suy nghĩ như vậy là không tồn tại. Max không phải bị nhiễm siêu vi, thế là họ mang nó lên và thay cho những tấm che bụi.)
Khi tưởng con bé đã ngủ rồi, Mẹ nói lên ý kiến của mình.
“Cái thằng người tuyết khốn kiếp ấy,” bà thì thầm. “Tôi cuộc là căn bệnh đã bắt đầu với thằng người tuyết – cả căn hầm lạnh cóng, nhớp nháp toàn những băng và tuyết.
Bố thì triết lý hơn. “Rosa, nó bắt đầu với Adolf.” Ông ngồi dậy. “Chúng ta nên đi kiểm tra anh ấy.”